Vedat Türkali kimdir

Ad Soyad: Vedat Türkali Doğum Tarihi: 13 Mayıs 1919 Nereli: Samsun Meslekler: , , Ölüm Tarihi: --

Vedat Türkali kimdir, Vedat Türkali, asıl adı Abdulkadir Pirhasan‘dır. 13 Mayıs 1919 tarihinde Samsun‘da Kürkçüoğlu Mahallesi’nde doğmuştur. Vedat Türkali‘nin ilk soyadı Demirkan. Ama Pirhasanoğulları’ndan geldiği için 1950’li yıllarda mahkeme kararıyla Pirhasan soyadını alıyor. Senaryolarını Vedat Türkali takma adı ile yazmaya başladı.

Vedat Türkali, ilkokul ve ortaokulun ardından liseyi Samsun Lisesi’nde okudu. Sonra da İstanbul‘a giderek askeri öğrenci olarak İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden 1942 yılında mezun oldu.

ÖğretmenKonya, Akşehir’de olan Maltepe Askeri Lisesi‘nde ve İstanbul Kuleli Askeri Lisesi‘nde edebiyat öğretmenliği yaptı. Bu sırada siyasi eylemleri sebebiyle 1951 senesinde tutuklanarak, Türk Ceza Kanunu’nun 141. maddesi gereğince yasa dışı eylemlerde bulunduğunu gerekçesiyle 9 yıl hapis cezası ile cezalandırılmış ve 7 yıl yattıktan sonra koşullu olarak 1958 yılında serbest bırakılmıştır.

1958 yılında cezaevinden çıktığında işsizdi. Dostlarının yardımıyla Babıali‘de, Cumhuriyet Gazetesi‘nde musahhihlik yapmaya başladı. Gazetenin prova baskılarını orijinalleriyle karşılaştırıp, hataları bulup düzeltiyordu.
Cumhuriyet gazetesindeki bu işi onun “Yeşilçam Dedikleri Türkiye” adlı romanını yazmasına vesile olacaktı. Bu romanında, adını vermeden gazetenin yöneticisi Nadir Nadi Abalıoğlu‘yu eleştirince Cumhuriyet Gazetesi ile ilişkisi bozuldu ve işinden oldu.

Rıfat Ilgaz ile beraber “Gar Yayınları” adlı yayın evini kurdu. Hüsamettin Gönenli adıyla yazılar yazdı. Yılmaz Güney ile tanıştı. Onun yüreklendirmesi ile 1960 yılında “Dolandırıcılar Şahı” ile senaristliğe başladı. Senaryolarını Vedat Türkali takma adı ile yazdı. Toplumsal sorunlara değinen ve gerçekçi bakış açısı içeren birçok senaryo yazdı; bu ürünlerin bir bölümünü daha sonra kitap haline getirdi. Vedat Türkali asıl ününü ‘Bir Gün Tek Başına‘ adlı romanıyla duyurdu. 1965 yılında Başrollerinde Ayhan Işık ve Türkan Şoray‘ın oynadığı “Otobüs Yolcuları” adlı filmin senaryosunu yazdı.

İlk romanı Bir Gün Tek Başına 1974 yılında yayınlandı. Vedat Türkali, Bir Gün Tek Başına’da 27 Mayıs Askeri Darbesi öncesindeki Türkiye aydınlarının bunalımlı çıkmazını sergiledi.

1965 yılında yazdığı “Sokakta Kan Vardı” adlı senaryosunun filminde de yönetmenliği de denedi.

Türkiye Yazarlar Sendikası ve Barış Derneği yöneticilik ve üyeliklerinde bulundu. 12 Eylül 1980 darbesinden sonra Aydınlar Dilekçesi ve Barış Derneği’nin davalarından yargılandı.

1989 yılından 1999 yılına kadar Londra‘da yaşadı. Bu süre içinde “Güven” adlı romanını yazdı. Türkiye Komünist Partisi‘nin (TKP) tarihçesi niteliğinde kaleme alınan Güven’in ilk adımları 1956 yılında Türkali cezaevindeyken atılmıştır. Türkali bu kitabı kaleme alırken ilk tepki yıllarca çalıştığı yayınevinden gelmiş ve yayınevi böyle ‘tehlikeli’ bir kitabı basmak istememiştir.

Vedat Türkali, kendisi hakkında şöyle demiştir:

2002 seçimlerinde DEHAP‘dan aday olarak siyasete de soyunmuştur.

1 Mayıs 2004’den – 1 Mayıs 2005’e kadar ki bir yıl, aydınların, sanatçıların, kültür sanat kurumlarının ve insan hakları savunucularının katılımı ile “Vedat Türkali Yılı” ilan edilmiştir.

Vedat Türkali, 1942 yılında Merih Pirhasan ile evlendi. Eşi 31 Ekim 2013’te vefat edene kadar birlikte yaşadılar. Deniz Türkali (d. 1944) adında kızı ve Barış Pirhasan (d.1951) adında oğlu vardır. Deniz Türkali Yönetmen Atıf Yılmaz‘ın eşi idi.

Ödülleri:
1965 – Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Senaryo Ödülü, Karanlıkta Uyananlar
1970 – TRT Oyun Ödülü (Dallar Yeşil Olmalı)
1974 – Milliyet Yayınları Roman Yarışması Birincilik Ödülü- ‘Bir Gün Tek Başına’ adlı romanıyla
1976 – Orhan Kemal Roman Armağanı
1977 – Altın Portakal Film Şenliği en iyi senaryo ödülü, Kara Çarşaflı Gelin ile

Eserleri :
ROMAN:
1974 – Bir Gün Tek Başına
1983 – Mavi Karanlık
1986 – Yeşilçam Dedikleri Türkiye
1989 – Tek Kişilik Ölüm
1999 – Güven (2 cilt )
2004 – Kayıp Romanlar
2009 – Yalancı Tanıklar Kahvesi

SENARYO:
1960 – Dolandırıcılar Şahı
1964 – Kızgın Delikanlı
1964 – Erkek Ali

1965 – Üç Tekerlekli Bisiklet
1965 – Otobüs Yolcuları
1965 – Sokakta Kan Vardı
1965 – Şehirdeki Yabancı
1965 – Karanlıkta Uyananlar
1974 – Bedrana
1977 – Güneşli Bataklık
1977 – Kara Çarşaflı Gelin
1979 – Üç Film Birden
1984 – Eski Filmler

ŞİİR:
1979 – Eski Şiirler Yeni Türküler

OYUN:
1971 – 141. Basamak
1976 – Bu Ölü Kalkacak
1985 – Dallar Yeşil Olmalı

ANI:
2001 – Komünist
1989 – Savunmalar
1985 – Bu Gemi Nereye

İlgili Makaleler

Vedat Türkali hakkında ziyaretçi yorumları

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Başa dön tuşu